سریال «عالیجناب»؛ خانه پوشالی به سبک ایرانی

پیش درآمد

سریال «عالیجناب» سام قریبیان، با شعار اولین سریال سیاسی شبکه نمایش خانگی، بالاخره بعد از چند بار تاخیر دوشنبه هفته گذشته به بازار آمد. با وجود تبلیغات گسترده و تیزرهای جذاب سریال که از مدت ها پیش در کنار محصولات شبکه نمایش خانگی دیده می شد، عالیجناب شروع چندان درجه یکی ندارد. به نظر می رسد در یک هفته ای که از توزیع آن می گذرد، هنوز موج خاصی در میان مخاطبان و شبکه های اجتماعی به وجود نیاورده است.

سریال «عالیجناب»؛ خانه پوشالی به سبک ایرانی

درست است که صرفا با توزیع فقط یک قسمت نمی شود انتظار جریان سازی از یک سریال را داشت اما از آنجایی که عالیجناب روی سوژه حساس انتخابات دست گذاشته و تا حدی سعی کرده از فضاها و شخصیت های مشابه در انتخابات ایران استفاده کند، انتظار می رفت در همان قسمت اول حداقل با یک میزان خاصی از شور و هیجان همراه شود. ضمن این که نباید فراموش کنیم، عالیجناب، یک مینی سریال شش قسمتی است که و خیلی زودتر از سایر سریال ها باید موتورش را به کار بیندازد. این سریال در صورتی وارد ساخت فصل های بعدی می شود که از فصل یک سربلند بیرون بیاید.

توزیع در زمان نامناسب

قسمت اول سریال مستقیما به فضای ملتهب و حساس روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری و دو مناظره آخر میان دو نامزد نهایی انتخابات اشاره دارد. درست است که عوالم سریال بارها اعلام کرده اند سریال شان ربطی به انتخابات ندارد و یک اثر اجتماعی متفاوت است اما قصه ای که در قسمت اول شاهد هستیم، کاملا در ارتباط با انتخابات است. درواقع حتی بدون در نظر گرفتن ضعف های ساختاری و محتوایی که در قسمت اول وجود دارد، می شود گفت یکی از دلایل عدم استقبال مناسب از قسمت اول عالیجناب هم، توزیع آن در فضایی غیرمرتبط با حال و هوای انتخابات باشد.

قطعا اگر طبق زمان اولیه اعلام شده برای توزیع سریال، قسمت اول آن پیش از انتخابات مجلس شورای اسلامی یا انتخابات ریاست  جمهوری به بازار می آمد، هیجان زیادی در جامعه به وجود می آورد. عالیجناب پیش از انتخابات مجلس آماده نشده بود و پیش از انتخابات ریاست جمهوری هم به توصیه وزارت ارشاد برای جلوگیری از حواشی احتمالی توزیع آن به تعویق افتاد. این سریال حتی اگر بعد از انتخابات هم توزیع می شد باز هم وضعیت بهتری نسبت به الان داشت.

وقتی قرار است بنشینیم و یک سریال سیاسی را که اتفاقا در فضای جامعه خودمان رخ می دهد تماشا کنیم، اولین انتظارمان این است که با فضا و شخصیت هایی مشابه آنچه دیده ایم و تجربه کرده ایم رو به رو باشیم. سریال عالیجناب در همین اولین قدم اشتباه عمل کرده. ما به عنوان مخاطب انتظار نداریم سام قریبیان مناظره های انتخاباتی سریالش را در ساختمان صدا و سیما و با همان حساسیت ها برگزار کند اما طبیعتا می تواند یک شبیه سازی درست از روی آنچه همه مردم در ایام انتخابات شاهد بودند داشته باشد.

سریال «عالیجناب»؛ خانه پوشالی به سبک ایرانی

کدام مناظره انتخاباتی داخل استودیویی برگزار می شود که در آن مستقیم به خیابان باز می شود و کجای دنیا مجری مناظره، ۱۰ دقیقه مانده به شروع برنامه به آن مهمی، کنار خیابان می ایستد، سیگار می کشد و با تلفن حرف می زند؟ در این سریال حتی فضای تحریریه یک خبرگزاری، شیوه بیان پیشنهاد کاری و سلسله مراتب و رفتار رییس و کارفرما هم درست به تصویر کشیده نشده. درواقع کارگردان صرفا قصد داشته ماکتی از یک اتفاق مهم طراحی کند و زیاد پایبند این مسئله نبوده که این ماکت چقدر مشابه نمونه واقعی است.

سریال «عالیجناب»؛ خانه پوشالی به سبک ایرانی

ساده انگاری در روابط و شخصیت ها

نقطه ضعف دیگر سریال نمایش ساده انگارانه رفتارها و روابط شخصیت هاست. درست است کارگردان مجبور بوده برای این که خیلی از مفاهیم مهم سیاسی برای مخاطبان قابل درک به نظر برسد آنها را ساده تر از حد ممکن روایت کند اما در برخی موارد از آن سوی بام افتاده است. بحث مشاوره افراد کاربلد به نامزدهای ریاست جمهوری به نتیجه نمی رسد. طبیعتا آنقدر ساده و دوم دستی نیست که یک شخصیت مهم سیاسی با فرض داشتن آگاهی های فراوان بتواند یک ساعت و همزمان با خوردن ناهار به یکی از نامزدها مشاوره دهد و واو هم چند ساعت بعد آن را عمل ی کند و برنده میدان باشد. نکته مهم تر این که حرف هایی که در ناهار میان مشاور نامزد ریاست جمهوری رد و بدل می شود هم حرف های چندان مهمی نیست که بتواند نتیجه انتخابات را عوض کند. درست است که عوامل سریال بارها اعلام کرده اند قصد ساختن یک سریال سیاسی درباره انتخابات را ندارند و این مناظره ها فقط بخش کوچکی از کار است اما باز هم قانع کننده نیست.الگو گرفتن از خانه پوشالی

قصد نداریم عالیجناب را کنار سریالی مثل «خانه پوشالی» بگذاریم و ساختار این سریال ایرانی را با نسخه آمریکایی مشابه آن مقایسه کنیم اما همه آنهایی که خانه پوشالی را دیده اند خوب می دانند سریال با وجود محتوای کاملا سیاسی که دارد در همان قسمت اول مخاطب را مجبور می کند آن را جدی بگیرد و موقعیت فرانک آندروود و اطرافیانش را به رسمیت بشناسد. دختر خبرنگار خانه پوشالی با وجود شخصیت مرموز و نامشخصی که دارد در همان قسمت اول خودش را به خوبی معرفی می کند و موضع اش برای مخاطبان روشن می شود. در عالیجناب با دختر خبرنگار بخش حوادث با بازی آزاده صمدی رو به رو هستیم که به نظر می رسد قرار است نقشی مشابه نقش همان خبرنگار خانه پوشالی را در سریال داشته باشد. او به عنوان خبرنگاری جسور معرفی می شود که خیلی راحت به رادار پلیس دست پیدا می کند و می تواند راحت به محل زندگی سیاستمداران رفت و آمد داشته باشد. سام قریبیان این شخصیت را از خانه پوشالی با خودش به عالیجناب آورده اما براساس آنچه در قسمت اول دیدیم، چندان با ساختاری که قریبیان برای عالیجناب ساخته جور نیست.برگ برنده در سکانس آخر

در قسمت اول عالیجناب، دو نامزد ریاست جمهوری مناظره می کنند و نهایتا یکی از آنها به اسم احمد ملک که شانس کمتری در رقابت دارد، پیروز میدان می شود اما برگ برنده اصلی قسمت اول عالیجناب، دقیقا در سکانس پایانی اتفاق می افتد؛ بخشی که ارتباطی با داستان اصلی ندارد و به مخاطبان اعلام می کند قسمت های بعد اتفاقا های جذاب تری در جریان است و نباید آن را از دست بدهند. ماجرای نفوذ یک مایع قرمز رنگ سمی داخل استخر نوجوانان و سوختن و تاول زدن پوست بدن آنها آنقدر تکان دهنده است که مخاطبان دل شان بخواهد سریال را ادامه دهند و از ماجرای افرادی که پشت صحنه این ماجرا حضور دارند، سردر بیاورند. درواقع قریبیان بعد از یک قسمت کم هیجان با دیالوگ های طولانی، بالاخره قدم اصلی را برداشت و هیجان لازم را به مخاطبانش وارد کرد. این مسئله از چشم خیلی ها دور نماند. در بخش نظرات پست های آخر صفحه اینستاگرامی، عالیجناب، کنار نظراتی متضاد که سریال را یا خیلی عالی یا خیلی ضعیف معرفی کرده اند، خیلی ها هم هستند که به اثرگذاری این سکانس در کنار سایر بخش ها تاکید کرده اند.